اسهال اتفاقی بسیار رایج است که در آن مدفوع آدمی سفتی خود را از دست داده و شل و آبکی می‌شود! البته لازم به یادآوری است که این بیماری با داروهای بدون نسخه و تجویز پزشک متخصص، درمان مییابند. در این مطلب، به معرفی بیماری اسهال خواهیم پرداخت.
با سلامت زیستی همراه باشید تا با بیماری اسهال و همچنین علل ابتلا به این بیماری آزار دهنده آشنا شوید.
اسهال؛ بیماری رایج اما آزاردهنده!
اسهال چیزی است که خیلی از افراد آن را تجربه میکنند! بیماری اسهال، عارضه‌ای است که در طی آن فعالیت‌های رودهی انسان یعنی مدفوع آدمی، آبکی و شل می‌شود! علت بروز بیماری اسهال برای بسیاری از افراد ناشناخته است. توجه داشته باشید این بیماری کاملا رایج و متداول است و به هیچ وجه، جدی نیست و نگرانی خاصی در پی ندارد؛ اسهال ممکن است حاد باشد یا مزمن. در توضیح اسهال حاد می‌توان گفت این اسهال زمانی اتفاق می‌افتد که اختلال شما ۱ تا ۲ روز به طول انجامد؛ توجه داشته باشید ممکن است اسهال حاد به طور نسبی رایج و شایع است و در اثر بروز عفونت‌های ویروسی و یا حتی باکتریایی رخ دهد. البته در برخی از موارد نیز، اسهال به علت مسمومیت‌های غذایی رخ داده است. حتی بد نیست بدانید اختلالی نیز وجود دارد که به نام اسهال مسافران شناخته می‌شود! این بیماری هنگامی اتفاق می‌افتد که فردی در هنگام سپری کردن تعطیلات در یک کشور در حال توسعه، در معرض نوعی باکتری یا انگل قرار بگیرید!
اما در مقابل، اسهال مزمن اسهالی است که دست کم ۴ هفته به طول انجامد! این اختلال به طور معمول نشانه‌ای از وجود بیماری‌های جدی و در نتیجه‌ی یک بیماری روده‌ای برای نمونه بیماری سلیاک، بیماری کرونو یا سندرم رودهی تحریک‌پذیر یا حتی بیماری التهابی روده ایجاد می‌شود؛ و تاحدودی نیز آزار دهنده است.
توجه داشته باشید بیماری اسهال، اغلب بدون هیچ گونه درمان و یا در بعضی موارد، با استفاده از داروهای بدون نسخه و تجویز پزشک متخصص درمان می‌شود. می‌توان گفت عده‌ی بسیار زیادی از مردم در طول سال، ۱ یا ۲ بار به این بیماری مبتلا می‌شوند. البته برخی از مردم نیز به سبب بیماری سندرم رودهی تحریک‌پذیر و یا دیگر بیماری‌های مزمن ناحیه‌ی رودهی بزرگ ممکن است به اسهال مبتلا شوند.
در شرایطی که بیماری اسهال شما بیش از ۲۴ ساعت به طول انجامید و یا تب داشتید، به پزشک متخصص مراجعه کنید. توجه داشته باشید در شرایطی که استفراغ نیز داشتید و این استفراغ مانع نوشیدن مایعات برای جایگزینی آب از دست رفته‌ی بدن شما شد، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
انواع گوناگون بیماری اسهال
بهتر است بدانید پزشکان متخصص بیماری اسهال را در سه دسته‌ی کلی و اساسی تقسیم بندی می‌نمایند که عبارت است از:
اسهال ترشحی
این اسهال هنگامی به وقوع می‌پیوندد که بدن، آب را به صورت پیش‌بینی نشده و نیز غیرطبیعی به روده ترشح کند! یعنی هنگامی که بدن به آب نیاز ندارد! انواع گوناگونی از عفونت‌ها، داروها و همچنین دیگر موارد می‌تواند باعث ابتلا به اسهال ترشحی شود.
اسهال اسمزی
این اسهال هنگامی به وقوع می‌پیوندد که چیزی در داخل روده، آب بدن را به داخل روده بکشاند! برای نمونه آبنبات‌های رژیمی یا آدامس که به عنوان جایگزین برای قندهایی مانند سوربیتول استفاده می‌شوند، از این دسته مواد هستند. توجه داشته باشید آب نبات‌های رژیمی توسط بدن جذب نمی‌شوند! اما باعث کشیده شدن آب بدن به ناحیه‌ی روده و در نتیجه اسهال می‌شوند!
اسهال اگزوداتیو
این اسهال هنگامی به وقوع می‌پیوندد که در آن خون و یا چرک وجود داشته باشد! توجه داشته باشید این نوع اسهال همراه با بیماری‌های التهابی ناحیه‌ی روده برای نمونه بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و یا بعضی از عفونت‌ها رخ می‌دهد.
عوامل و دلایل بروز بیماری اسهال
شایع‌ترین علت بروز بیماری اسهال، نوعی ویروس است که باعث عفونت روده می‌شود که آنفلوانزای روده یا آنفلوانزای معده نامیده می‌شود؛ این عفونت به طور معمول ۲ روز به طول می‌انجامد. دقت داشته باشید ممکن است شما به دلیل یک و یا چند اختلال گوناگون دیگر نیز، به بیماری اسهال دچار شوید؛ این دلیل یا دلایل را این گونه می‌توان نام برد:
- عفونت‌های ویروسی
- عفونت‌های باکتریایی که می‌توان آن را علت بسیاری از مسمومیت‌های غذایی دانست.
- عفونت‌های انگلی
- بیماری‌های روده‌ای برای نمونه بیماری کرون و یا بیماری کولیت اولسراتیو
- بروز آلرژی یا حساسیت‌های غذایی
- پرکاری غده‌ی تیروئید
- مصرف الکل
- ابتلا به بیماری دیابت
- ابتلا به برخی بیماری‌های سرطانی
- واکنش نامطلوب و نادرست به برخی از مواد غذایی یا نوشیدنی‌ها و یا حتی عدم تحمل و هضم برخی مواد غذایی برای نمونه عدم تحمل و هضم لاکتوز
- استفاده از برخی داروها و یا حتی انجام پرتو درمانی
- انجام جراحی‌های معده یا کیسه‌ی صفرا
شاید این سوال برای شما پیش آید که چگونه می‌توان علت بروز بیماری اسهال را در فرد مبتلا تشخیص داد؟ در پاسخ بایستی گفت پزشک متخصص در ابتدا و برای تعیین علت بروز بیماری اسهال، یک معاینه‌ی فیزیکی انجام داده و سابقه‌ی پزشکی شما را در نظر خواهد گرفت. همچنین ممکن است پزشک متخصص برای بررسی نمونه ادرار و خون شما، برای شما آزمایش یا آزمایشهایی را تجویز نماید. همچنین برخی دیگر از آزمایشهایی که توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود، عبارتند از:
- آزمایش تخصصی کشت مدفوع برای بررسی باکتری‌ها و انگل‌ها
- آزمایش ناشتا برای تعیین تحمل و یا عدم تحمل فرد مبتلا به بیماری اسهال نسبت به برخی از غذاها و یا بررسی میزان آلرژی به برخی از غذاها
- انجام تست‌های تصویری برای بررسی وجود التهاب و اختلال در ساختار ناحیه‌ی روده
- و در انتها، انجام کولونوسکوپی برای بررسی کولون به جهت احتمال وجود علائم بیماری روده در آن ناحیه
دقت داشته باشید بیماری اسهال به ویژه در افراد مبتلا به بیماری سندرم رودهی تحریک‌پذیر، ممکن است به دنبال یبوست اتفاق افتد! اسهال در بسیاری از افراد کم سن و سال یک بیماری جدی است. بهتر است بدانید در کودکان، شایع‌ترین و رایج‌ترین علت بروز بیماری اسهال در زمستان و بهار، روتاویروس است. این اسهال بیشتر در کودکانی که در مهدکودک و یا بیمارستان هستند، شایع است. علایم این اسهال به صورت تب، اسهال آبکی و همچنین استفراغ‌هایی که به طور معمول با درد شدید شکم همراه است، نمایان می‌شود و حتی ممکن است کودک مبتلا به اسهال، سرفه و آب‌ریزش بینی نیز داشته باشد! فقط یک روز ابتلا به بیماری اسهال می‌تواند باعث کم شدن میزان قابل توجه آب بدن در یک نوزاد شود. چنانچه اثرات و علائم کم شدن آب بدن را در فرزند خود مشاهده کردید، فوراً بایستی به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. برخی از این اثرات و علائم در کودکان مبتلا به بیماری اسهال عبارتند از:
- ابتلا به تب ۳۸ درجه‌ی سلسیوس و یا بیشتر
- وجود خون در مدفوع
- وجود چرک در مدفوع
- دارا بودن مدفوع سیاه رنگ و قیر مانند و غیره
اسهال و باکتری‌ها
همچنین بروز عفونت‌های باکتریایی ناشی از سالمونلا انتریتیدیس، باکتری کامپیلوباکتر، باکتری شیگلا و حتی اشریشیاکولی در افراد کم سن و سال شایع و رایج است؛ که بیشتر این باکتری‌ها از طریق غذا و یا آب آلوده مانند گوشت خوب پخته نشده و یا میوه شسته نشده منتقل می‌شوند. باکتری سالمونلا انتریتیدیس باعث مسمومیت‌های غذایی به ویژه در فصل تابستان می‌شود؛ در آمریکا این باکتری در مرغ و تخم مرغ خام و یا خوب پخته نشده یافت می‌شود!
نوزادان و جوانان به ویژه در فصل تابستان، به طور معمول توسط باکتری کامپیلوباکتر به اسهال مبتلا می‌شوند؛ این باکتری در مرغ‌های خام و یا خوب پخته نشده یافت می‌شود.
عفونت به وسیله‌ی باکتری شیگلا که به نام شیگلوزیس نیز نامیده می‌شود در خانواده، بیمارستان و مهدکودک‌ها شایع است. توجه داشته باشید کودکان ۲ تا ۴ ساله، بیشترین و مستعدترین افراد در معرض ابتلا به این باکتری هستند.
عفونت اشرشیاکولی در کودکان به ویژه کودکان کم سن و سال شایع است؛ این عفونت از طریق آب آلوده استخرها و همچنین دست زدن به حیوانات باغ وحش می‌تواند منتقل شود.
انگل‌های ایجاد کننده‌ی بیماری اسهال
شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید برخی از انگل‌ها نیز می‌توانند از علل بروز بیماری اسهال باشند! انگل‌هایی مانند انگل ژیاردیا و همچنین انگل کریپتوپوریدیوم.
انگل ژیاردیا: توجه داشته باشید انگل ژیاردیا نسبت به کلر مقاوم است و با کلر زنی به استخرها از بین نمی‌رود! به همین دلیل در مهدکودک‌ها، منابع آلوده‌ی آب به ویژه در آب پارک‌ها و استخرها فراوان است. دقت داشته باشید آکواریوم‌ها و موزه‌ها، آب‌های آلوده رودخانه‌ها و یا دریاچه‌ها نیز از دیگر اماکن انتقال این انگل بیماری‌زا هستند.
انگل کریپتوپوریدیوم: این انگل بیماری‌زا در آب‌های آشامیدنی و همچنین دوباره آب را در یک بطری ریختن، وجود دارد که باعث بروز بیماری اسهال به مدت ۲ هفته و یا بیشتر می‌شود! توجه داشته باشید این انگل به طور معمول در مهدکودک‌ها و همچنین مکان‌های عمومی باعث همه‌گیری بیماری اسهال می‌شود!
اثرات ناشی از بروز بیماری اسهال در بدن
بروز اسهال سبب می‌شود که مایعات بدن شما به سرعت کم شده و شما در معرض دهیدراته شدن قرار بگیرید! توجه داشته باشید چنانچه به درمان بیماری اسهال خود نپردازید، ممکن است اثرات بسیار جدی و خطرناکی بر روی سلامتی شما داشته باشد.
برخی از این اثرات و علائم کم شدن آب در بدن عبارتند از:
- افزایش میزان تشنگی و خشک شدن دهان
- افزایش میزان ضربان قلب
- کاهش میزان ادرار
- بروز خستگی، سردردهای شدید و همچنین گیجی و سردرگمی
- و در انتها خشک شدن غشاهای مخاطی در بدن فرد مبتلا به بیماری اسهال و غیره
توصیه می‌کنیم در صورت مواجه شدن با اثرات بالا، در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
توصیه‌هایی برای جلوگیری از بروز بیماری اسهال
توجه داشته باشید بیماری اسهال می‌تواند به دلایل و علل مختلف و گوناگونی رخ دهد، اما اقداماتی وجود دارد که می‌توانید با استفاده از آن‌ها از بروز اسهال جلوگیری نمایید؛ برای نمونه:
- جلوگیری از مسمومیت غذایی با شستن خوراکی‌ها و مواد غذایی قبل از تهیه‌ی غذا
- سرو کردن غذا بلافاصله پس از آماده شدن آن
- قرار دادن باقی مانده‌ی غذا در یخچال
- و در انتها یخ‌زدایی مواد غذایی یخ زده پیش از سرو کردن