بیماری‌های ناحیه‌ی لثه هنگامی ایجاد می‌شود که پلاک‌های تشکیل شده در زیر خط اتصال دندان به ناحیه‌ی لثه، از بین نرفته و باعث بیماری های لثه شده‌اند. در رابطه با پلاک‌های دندانی این نکته قابل توجه است که این می‌توان این پلاک‌ها را به آسانی با مسواک زدن صحیح و استفاده از نخ دندان از بین برد. در این مطلب، به توضیح علل به وجود آمدن بیماری‌های لثه و درمان آن‌ها خواهیم پرداخت.
با سلامت زیستی همراه باشید تا با علل به وجود آمدن بیماری‌های لثه، روش‌های تشخیص و نیز درمان آن‌ها آشنا شوید.
بیماری‌های لثه و عوامل آن
بیماری لثه‌ها یکی از شایع‌ترین و رایج‌ترین بیماری‌ها در بین افراد است که منجر به بروز التهاب و سوزش در دهان و همچنین عفونت لثه می‌گردد. هر ساله میلیون‌ها نفر به نزد مطب دندانپزشک مراجعه میکنند که اکثر قریب به اتفاق این افراد، حداقل یک بار به بیماری لثه و عفونت آن دچار شده‌اند! این افراد از شنیدن اینکه دچار بیماری لثه هستند و به انجام درمان نیاز دارند، متعجب می‌شوند! زیرا بسیاری از این افراد، هیچ نشانه‌ای مبتنی بر ابتلا به بیماری‌های لثه را در خود ندیده‌اند و گمان میکنند بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کرده‌اند. با وجود اینکه رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان و همچنین مصرف غذاهای سالم و رعایت یک رژیم غذایی صحیح، گزینه‌های مراقبتی در منزل هستند اما تنها راه برای درمان کامل بیماری‌های لثه مراجعه به یک دندانپزشک متخصص است.
بیماری لثه به معنای التهاب ناحیه‌ی لثه‌ها در فرد به سبب رشد باکتری‌ها است! در صورتی که هنگام مسواک زدن دچار خونریزی لثه می شوید و همچنین تنفس بد بو دارید، این مرحله از بیماری، التهاب لثه نامیده می‌شود. مسواک زدن نادرست و استفاده‌ی غلط از نخ دندان سبب تجمع پلاک‌هایی بر روی دندان می‌شود که این پلاک‌ها، رشد باکتری‌ها را در پی خواهد داشت. رشد باکتری‌ها باعث از بین رفتن بافت‌های نگهدارنده‌ی دندان‌ها و تشکیل این پلاک‌ها موجب تشکیل رسوبات یا جرم‌ها می‌گردد. دقت داشته باشید در صورتی که به درمان بیماری لثه‌ها اقدام نشود، بیماری پریودنتیت یا عفونت لثه بوجود می‌آید که این اتفاق منجر به آسیب دیدن استخوان‌هایی که دندان‌ها در آن‌ها جای گرفته‌اند، شده و متأسفانه در نهایت استخوان فک شما پوسیده شده و فضاهای کوچکی بین لثه و دندان‌ها باز می‌شود؛ سپس دندانهای شما لق شده و در نهایت می‌افتند!
دیگر عواملی که می‌تواند سلامت لثه‌های شما را تهدید نماید، عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- بیماری‌هایی مانند دیابت
- سابقه‌ی خانوادگی در ابتلا به بیماری‌های لثه
- استفاده از داروهایی مانند داروهای استروئید برای نمونه برخی از انواع داروهای ضد صرع، داروهای درمان بیماری سرطان، برخی مسدود کننده‌های کانال کلسیم و همچنین قرص‌های ضد بارداری
- عدم قرارگیری صحیح بریج دندان
- دندان کج
- پر کردن ناقص و نادرست دندان
- ساییدن دندان‌ها یا دندان قروچه
- ضعف سیستم ایمنی بدن در نتیجه‌ی بیماری‌هایی مانند ایدز و یا برخی روش‌های درمانی مانند انجام شیمی درمانی و ...
- و در نهایت تغذیه یا رژیم غذایی نامناسب
تشخیص بیماری لثه و عفونت آن دشوار است اما درمان آن به هیچ وجه دشوار نیست! توجه داشته باشید روش‌های متعدد و گوناگونی برای درمان بیماری‌های لثه وجود دارند که بسته به وضعیت بیماری لثه‌ها و همچنین میزان پیشرفت آن متغیر است. دقت داشته باشید بیماری لثه و عفونت آن در بین کودکان شیوع کمتری دارد.
در درمان بیماری‌های مرتبط با لثه، هدف از انجام درمان، متوقف نمودن پیشرفت بیماری و همچنین کنترل عفونت‌های موجود است. دندانپزشک متخصص می‌تواند باکتری‌ها را درمان کرده و بافت‌های نگهدارنده را به منظور راحتی به هنگام جویدن غذا و جلوگیری از بروز آسیب بیشتر بازسازی نماید.
علایم و نشانه‌های بیماری‌های لثه
لثه‌ی سالم صورتی رنگ و مستکم است و دندانهای شما را به خوبی در سر جای خود نگه میدارد؛ توجه داشته باشید وقتی لثه‌های خود را لمس می‌کنید یا مسواک می‌زنید، نبایستی دچار خونریزی لثه شوید. التهاب و عفونت لثه‌ها همیشه دردناک نیست و می‌تواند بدون درد و یا بروز علائم قابل توجهی پیشرفت نماید. به همین دلیل مراجعه منظم و با برنامه نزد یک دندانپزشک متخصص برای حفظ بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از بروز بیماری‌ها ضروری است. دقت داشته باشید علایم و نشانه‌های بیماری لثه می‌تواند نامحسوس باشد! که این وضعیت دارای علائم آشکار و هشدار دهنده‌ای است. چنانچه متوجه هر یک از علائم اولیه‌ی زیر شدید، بلافاصله به نزد یک دندانپزشک متخصص مراجعه نمایید:
- متورم و قرمز شدن لثه‌ها
- خونریزی لثه پس از مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان که به این سطح از بیماری لثه، التهاب لثه یا ژنژیویت گفته می‌شود.
اما در صورتی که التهاب لثه‌ها درمان نشود، بافت‌ها و استخوان‌های نگهدارنده دندان‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد که به این بیماری، عفونت لثه گفته می‌شود. علائم بیماری عفونت لثه عبارتند از:
- بوی بد دهان
- احساس مزه ناخوشایند در دهان
- تحلیل لثه و لق شدن دندان‌ها که باعث می‌شود که غذا را به سختی بتوان خورد!
- تغییر در نحوه‌ی قرارگیری دندان‌ها بر روی یکدیگر در هنگام بستن فک
- تغییر در نحوه‌ی قرارگیری دندانهای مصنوعی در دهان فرد
- آبسه لثه یا تجمع چرک در زیر لثه‌ها و یا دندان ها
فراموش نکنید فقط و فقط یک دندانپزشک متخصص می‌تواند پیشرفت بیماری لثه‌های شما را تشخیص داده و آن را درمان نماید.
روش‌های تشخیص انواع بیماری‌های لثه توسط دندانپزشک متخصص
دندانپزشک متخصص از روش‌های نام برده شده در زیر برای شناسایی انواع بیماری‌های لثه استفاده می‌کند:
انجام معاینه‌ی لثه
در این روش، دندانپزشک متخصص رنگ لثه‌ها، تورم آن‌ها و همچنین میزان آسانی در بروز خونریزی در لثه‌ها را بررسی می‌نماید.
بررسی میزان حساسیت دندانی
توجه داشته باشید چنانچه دندان‌ها در اطراف ناحیه‌ی مرز لثه‌ها دچار حساسیت شده باشند و همچنین در مقابل تغییرات ناگهانی دما و یا حتی قرارگیری در محیط‌های اسیدی از خود حساسیت نشان دهند، ممکن است در این شرایط لثه دچار پس روی شده و حتی ریشه‌ی دندان آشکار شود! البته در این شرایط به هیچ وجه جای نگرانی نیست و می‌توان آن را به سهولت درمان کرد.
اندازه گیری میزان عمق لثه
دقت داشته باشید عمق پاکت‌های ناحیه‌ی لثه‌ی سالم، بین یک تا سه میلی‌متر است. در این روش، دندانپزشک متخصص با استفاده از وسیله‌ی پروب مخصوص، عمق پاکت‌های اطراف دندان‌ها را اندازه گیری می‌نماید. چنانچه عمق پاکت لثه، بیشتر از مقدار بیان شده در بالا باشد، ممکن است شما دچار مشکلات و بیماری‌های لثه شده باشید! توجه داشته باشید هر چه میزان عمق پاکت دندانی بیشتر باشد، شدت بیماری لثه بیشتر است.
استفاده از عکس پرتوی ایکس
عکس پرتوی ایکس تهیه شده توسط دندانپزشک متخصص، میزان سطح استخوان زیر ناحیه‌ی لثه را مشخص می‌نماید. در این روش تشخیصی، دندانپزشک متخصص متوجه می‌شود که آیا در اثر بیماری به وجود آمده در ناحیه‌ی لثه، بخشی از استخوان دندان و فک شما تحلیل رفته است یا خیر!
درمان بیماری‌ها و عفونت‌های ناحیه‌ی لثه
با این وجود که گاهی اوقات بهره گیری از روش‌های درمانی و دندانی ضروری هستند اما بهترین راه برای درمان بیماری‌های لثه، حفظ بهداشت دهان و دندان است. فرد بیمار می‌تواند با انجام مراقبت‌های معمولی مانند مسواک زدن صحیح و همچنین استفاده از نخ دندان و استفاده از دهان‌شویه، بیماری لثه‌ی خود را درمان کرده و همچنین از بروز مجدد آن پیشگیری نماید. در شرایط حساس و مهم، درمان‌های زیر ممکن است توصیه شوند:
- جرم‌گیری دندان‌ها و صیقل دادن
- تسطیح سطح ریشه
- مصرف داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها
- عمل جراحی
- و لیزر درمانی
جرم‌گیری دندان‌ها و صیقل دادن
دندانپزشک متخصص برای از بین بردن پلاک و جرمی که بر روی دندان‌ها تشکیل می‌شود، جرم‌گیری دندان‌ها و صیقل دادن آن‌ها را به شما توصیه خواهد کرد. دقت داشته باشید انجام جرم‌گیری و پولیش دندان‌ها، یک نوع پاک‌سازی حرفه‌ای است که توسط دندانپزشک متخصص صورت می گیرد و در درمان التهاب ناحیه‌ی لثه بسیار موثر است. در این روش، دندانپزشک متخصص با استفاده از ابزارهای خاص، پلاک و جرم را از دندان‌ها ساییده و سپس دندان‌ها را صیقل می‌دهد تا لکه ها از بین روند. توجه داشته باشید چنانچه پلاک و یا جرم زیادی بر روی دندانهای شما تشکیل شده باشد، بایستی بیش از یک مرتبه پاک‌سازی انجام شود.
همچنین فرد بیمار می‌تواند از محلول پروکسید کارباماید ۱۰ درصدی تحت نظارت دندانپزشک متخصص خود استفاده نماید؛ به این صورت که محلول مورد نظر را روی تری ریخته و در تماس با دندانهای خود قرار دهد. این روش درمانی به ویژه در بیمارانی که در انجام مراقبت‌های بهداشتی دهان مانند مسواک زدن و یا نخ دندان کشیدن ناتوان هستند (به علت سن بالا یا معلولیت و شرایط خاص) توصیه می‌شود.
تسطیح سطح ریشه
در برخی موارد از بیماری‌های لثه، به انجام فرآیند تسطیح سطح ریشه نیاز است. دقت داشته باشید پاک‌سازی قسمت زیرین ناحیه‌ی لثه‌ها، سبب از بین رفتن باکتری‌ها در ریشه دندان می‌شود.
مصرف داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها
شایع‌ترین و رایج‌ترین داروهای مسکن تجویزی، پاراستامول و ایبوپروفن هستند؛ این داروها باعث تسکین درد و ناراحتی ناشی از عفونت و خونریزی ناحیه‌ی لثه می‌شوند. لازم به بیان است که این داروها را همچنین می‌توان به صورت غیرتجویزی از داروخانه‌ها تهیه کرد. در صورت ابتلای فرد به عفونت و التهاب لثه شدید داروهای آنتی بیوتیک، برای نمونه داروی مترونیدازول و یا آموکسی سیلین تجویز می‌شوند. شما به طور معمول بایستی این داروها را برای مدت سه روز مصرف نمایید.
در مواردی نیز استفاده از دهان‌شویه‌هایی که حاوی هیدروژن پروکسید یا کلرهگزیدین هستند، تجویز می‌شود. توجه داشته باشید برخی از دهان‌شویه‌های حاوی ماده‌ی کلرهگزیدین نیز به صورت غیرتجویزی موجود هستند. این نکته را همیشه در یاد داشته باشید که بایستی همیشه پیش از مصرف دهان‌شویه، دستورالعمل‌های آن را مطالعه نمایید.
لیزر درمانی
یکی دیگر از روش‌های درمانی که برای کمک به سلامت لثه‌ها استفاده می‌شود، لیزر درمانی است. در این روش درمانی، بافت‌های ناسالم و آلوده برداشته می‌شود؛ همچنین پاکت لثه با لیزر بافت نرم تحت درمان قرار می‌گیرد تا باکتری‌های مضر پنهان شده در پاکت‌ها، از بین بروند. بد نیست بدانید لیزر باعث تحریک و تسریع فرآیند التیام می‌شود.