آبسه حفره‌ی پر چرکی است در پی پوسیدگی دندان در اطراف و یا داخل ریشه‌ی دندان ایجاد می‌شود. توجه داشته باشید در صورت درمان نشدن این عارضه، ممکن است سبب از دست دادن دندان و یا حتی بروز مشکلات جدی‌تر شود. در این مطلب، به معرفی بهتر و بیشتر علت‌های آبسه دندان خواهیم پرداخت.
با سلامت زیستی همراه باشید تا با علل بروز آبسه دندان، همچنین روش‌های درمان آن و رهایی از درد آشنا شوید.
آبسه چیست و چرا لثه چرک می‌کند؟
آبسه‌ی دندان اصطلاح رایجی است که برای توصیف عفونت ناحیه‌ی ریشه‌ی دندان و یا محلی در بین دندان و لثه به کار می‌رود. اما در توصیف پزشکی و دقیق، آبسه‌ی دندان نوعی تجمع چرک و یا عفونت باکتریایی در داخل دندان یا به بیان واضح‌تر در پالپ نرم دندانی و یا در ناحیه‌ی لثه است که به صورت گره تشکیل شده و انباشته می‌شود.
باکتری‌ها در پلاک دندان و بزاق زندگی میکنند؛ این باکتری‌ها به دندان چسبیده و به آن ها و همچنین لثه‌ها آسیب می‌زنند. دقت داشته باشید چنانچه با استفاده از مسواک زدن منظم و صحیح، پلاک روی دندان برداشته نشود، باکتری ها ممکن است در درون بافت نرم داخل دندان و یا حتی لثه گسترش یابند و در نهایت به بروز آبسه‌ی دندان منجر شوند. از دیگر عواملی که ابتلا به عفونت ناحیه‌ی لثه و دندان را زیاد می‌کند، می‌توان بیماری‌های دیابت، خشکی دهان، رژیم غذایی سرشار از شکر و کربوهیدرات و ... نام برد.
دو نوع آبسه وجود دارد: آبسه‌ی لثه و نیز آبسه‌ی دندان.
آبسه‌ی ناحیه‌ی لثه به طور معمول به دلیل بروز عفونت در فضای بین دندان‌ها و لثه که ناشی از گیر افتادن و تجمع ذرات مواد غذایی در آن جا، ایجاد می‌شود. توجه داشته باشید در افراد مبتلا به بیماری‌های شدید ناحیه‌ی لثه، باکتری‌ها می‌توانند در زیر ناحیه‌ی لثه فرد یا داخل استخوان تجمع پیدا نمایند.
در بررسی انواع گوناگون آبسه‌های دندانی با دو نوع آبسه رو به رو می‌شویم: آبسه‌ی پریودنتال و آبسه‌ی دندانی پری اپیکال.
آبسه‌ی دندان پریودنتال، در ساختار بافت استخوانی دندان‌ها شکل می‌گیرد. و آبسه‌ی دندان پری اپیکال، در داخل دندان فرد اتفاق می‌افتد؛ این آبسه هنگامی به وجود می‌آید که عصب یک دندان در حال از بین رفتن بوده و یا حتی در بعضی موارد مرده باشد! توجه داشته باشید این نوع آبسه در نوک ناحیه‌ی ریشه‌ی دندان شکل می‌گیرد و سپس به مرور زمان و در صورت عدم درمان، به ناحیه‌ی استخوان اطراف آن دندان گسترش پیدا می‌کند.
علامت اصلی آبسه‌ی دندان درد شدید است؛ به طور معمول این درد شدید به طور ناگهانی شروع می‌شود و در طول ساعت‌ها و یا روزهای بعدی افزایش می‌یابد. دیگر علائم بروز آبسه‌های دندانی در کودکان و بزرگسالان عبارتند از لثه‌های متورم و قرمز رنگ، تب، درد شدید و ضربان‌دار به ویژه در هنگام جویدن غذا، بوی بد دهان، دیسفاژی یا مشکلات بلع، ورم در ناحیه‌ی فک و صورت، احساس طعم بد و ناخوشایند در دهان و در برخی موارد حتی بروز فشار در سینوس‌ها یا تورم غدد لنفاوی در گردن که این علائم در هر سه نوع، تقریبا یکسان است.
دقت داشته باشید به طور معمول ناحیه‌ای از دهان که دارای عارضه‌ی آبسه است به جویدن بسیار حساس بوده و در هنگام مسواک زدن دندان‌ها نیز، بسیار دردناک خواهد شد. توصیه می‌کنیم چنانچه با علائم نام برده شده در بالا مواجه شدید یعنی علائم یک آبسه‌ی دندانی، سریعا به نزد یک دندانپزشک متخصص مراجعه نمایید زیرا عارضه‌ی آبسه به خودی خود برطرف نمی‌شود! درمان آبسه‌ی دندانی ممکن است شامل جراحی کانال ریشه‌ی دندان باشد.
بهتر است برای به حداقل رساندن درد ناشی از آبسه‌ی دندان، از نوشیدنی های سرد و مواد غذایی نرم و همچنین از مسواک نرمتر استفاده کنیم.
همچنین دقت داشته باشید در برخی از موارد نادر، عفونت ناشی از آبسه‌ی دندانی در صورت عدم درمان مناسب و به موقع می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی‌تری شود؛ در صورتی که عفونت حاصل از آبسه به ناحیه‌ی فک، گردن و یا حتی مغز انتقال پیدا نماید، یک عفونت تهدید کننده به شمار می‌آید و چنانچه این عفونت در سرتاسر نقاط بدن گسترش یابد، می‌تواند به شدت خطرناک باشد. بهتر است بدانید در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، خطر گسترش عفونت باکتریایی ناشی از آبسه از دندان‌ها به دیگر بخش‌های بدن بیشتر است؛ همچنین به دلیل نزدیک بودن دندان‌ها به مغز، عفونت می‌تواند به سرعت از دندان به فک و سپس به ناحیه‌ی مغز برسد! در برخی موارد ممکن است پس از درمان آبسه‌ی دندان، باز هم این عارضه باز گردد! که در این شرایط بهتر است دندان فرد بیمار کشیده شود.
درمان و تخلیه انواع آبسه‌ی دندانی
توجه داشته باشید تنها فردی که می‌تواند آبسه را درمان کند، دندانپزشک متخصص است؛ دندانپزشک متخصص برای درمان آبسه می‌تواند از روش‌های رایج دندانپزشکی و گاهی جراحی بهره گیرد. بیشتر آبسه‌های دندان و دهان پس از این که به طور کامل پاک‌سازی و استریل شدند، چرک تخلیه شده و عفونت به طور مناسب تحت درمان قرار می‌گیرد تا بهبود حاصل شود. در روش برش، پس از بی‌حس کردن دهان فرد بیمار، آبسه برش داده شده و موضع چرک تخلیه می‌شود.
در آبسه‌ی پری اپیکال، از درمان کانال ریشه برای حذف آبسه‌ی دندان استفاده می‌شود؛ توجه داشته باشید در این روش، هر گونه بافت آسیب دیده از ناحیه‌ی پالپ حذف خواهد شد و سپس برای پیشگیری از بروز عفونت‌های بعدی، دندان بیمار پر می‌شود.
و در آبسه‌ی پریودنتال، آبسه تخلیه شده و پاکت پریودنتال به دقت تمیز می‌شود؛ سپس سطوح ریشه‌ی دندان توسط جرم‌گیری پاک‌سازی می‌شود. توجه داشته باشید انجام این کار، به بهبودی دندان و پیشگیری از بروز عفونت‌های بعدی کمک می‌کند.
همچنین در صورتی که دندان در اثر آبسه دچار آسیب شده باشد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان باشد! در این صورت، دندانپزشک متخصص یک سوراخ کوچک را در ناحیه‌ی لثه ایجاد می‌کند تا مایع آبسه بتواند به طور کامل و مناسب تخلیه شود؛ سپس دندان بیمار کشیده شده و ادامه درمان انجام می‌شود.
پس از انجام عمل جراحی برای درمان آبسه‌ی دندان، به طور معمول دندانپزشک متخصص آنتی‌بیوتیک‌های مناسبی را برای تسکین درد و کمک به فرایند بهبودی تجویز می‌نماید.
درمان خانگی آبسه دندان
آب و نمک: یک قاشق چای‌خوری نمک را به یک لیوان آب ولرم اضافه کرده و آن را حل کنید؛ سپس با این محلول دهان خود را بشویید؛ بهتر است این کار را در طول روز، ۲ الی ۳ بار تکرار کنید.
سیر: یک حبه سیر تازه را در دهان خود گذاشته و آن را با دندان‌هایتان به آرامی له کنید؛ دقت داشته باشید که بایستی سیر را تا زمانی که درد شما آرام شود، بایستی بجوید.
سرکه‌ی سیب: یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را برای چند دقیقه در داخل دهان خود بچرخانید؛ سپس دهان خود را با آب ولرم به صورت کامل بشویید.
چای سیاه کیسه‌ای: یک چای سیاه کیسه‌ای را به مدت چند دقیقه داخل آب ولرم بگذارید؛ سپس آن را خارج کرده و کامل فشار دهید. کیسه را بر روی دندان مورد نظر خود به مدت چند ساعت قرار دهید؛ سپس دهان خود را با آب و نمک ولرم بشویید. این کار را هر روز یک مرتبه، به مدت چند هفته تکرار کنید.
زردچوبه: یک قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه را با کمی آب مخلوط نمایید تا خمیری یک دست به دست آید. این خمیر زردچوبه و آب را پس از مسواک زدن دندان ها، به صورت مستقیم به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه بر روی ناحیه مورد نظر قرار دهید. سپس در انتها دهان خود را با آب ولرم بشویید.
شست‌وشو با روغن زیتون: یک قاشق غذاخوری روغن زیتون خالص را در دهان خود ریخته و آن را به مدت ۱۵ دقیقه بچرخانید؛ سپس آن را تف کرده و دهان خود را با آب ولرم بشویید. این کار را به مدت یک ماه، ۲ بار در روز انجام دهید.
راه‌های پیشگیری از آبسه‌ی دندان و لثه
توجه داشته باشید پیشگیری از پوسیدگی دندان و آبسه با انجام کارهایی مانند مسواک زدن صحیح دندان‌ها به صورت روزانه، نخ دندان کشیدن به طور روزانه درست و نیز معاینه منظم دندان‌ها نقش بسیار مهمی را در حفظ سلامت دهان و دندان بر عهده دارد.
دقت داشته باشید در صورت تشخیص زود هنگام پوسیدگی دندان‌ها و همچنین درمان فوری و صحیح آن‌ها در نزد یک دندانپزشک متخصص، حفره‌هایی که می‌توانند منجر به آبسه شوند را می‌توان ترمیم و اصلاح نمود.
همچنین به عنوان آخرین نکته توصیه می‌شود از مصرف دخانیات و سیگار و همچنین مصرف بیش از اندازه‌ی مشروبات الکلی پرهیز نمایید.