سرفه، واکنش طبیعی ریه‌ها به یک تحریک است. هر تحریکی در محیط می‌تواند باعث بروز سرفه شود. اگر به چیزی حساسیت دارید، برای نمونه دود، مواد شیمیایی، گرده‌ی گل‌ها، گرد و غبار و ... ممکن است شما را دچار سرفه نماید. پزشکان متخصص تاکید میکنند سرفه‌هایی که بیش از شش هفته ادامه داشته باشند، سرفه مزمن نامیده می‌شوند که با معاینه دقیق و در صورت نیاز انجام آزمون‌های آزمایشگاهی، علت آن تشخیص داده می‌شود. در این مطلب، به بیان توضیحاتی درباره سرفه کردن و همچنین انواع سرفه خواهیم پرداخت.
با سلامت زیستی همراه باشید تا درباره سرفه و علل سرفه کردن و همچنین انواع گوناگون سرفه آشنا شوید.
علت‌های سرفه
سرفه چه به صورت موقتی و چه طولانی مدت یا چه به صورت ارادی یا رفلکسی، به طور معمول مشکلی آزاردهنده است. سرفه، روش یا واکنش طبیعی یا یک بازدم انفجاری است که بدن انسان از آن برای خارج کردن مواد مزاحم خارجی که از طریق استنشاق دود سیگار، گرد و غبار و ... وارد ریه می‌شوند، یا مواد دیگری چون خلط و ترشحات از مسیرهای هوایی و ریه‌ها و یا حتی در واکنش نسبت به راه‌های ملتهب یا تحریک شده‌ی انتقال هوا استفاده می‌نماید و اغلب همراه است با آلرژی، سرماخوردگی و یا آنفولانزا. هر سرفهای، سرفه‌ی سرماخوردگی نیست؛ اما علت سرفه هر چه باشد، راه‌های درمانی خاصی برای آن وجود دارد. توجه داشته باشید هر بیماری که به التهاب، تنگی یا تحت فشار قرار گرفتن مجاری تنفسی بینجامد، می‌تواند با سرفه همراه باشد.
سرفه کردن راهی مهم و حیاتی برای پاک نگه داشتن گلو، حلق و راه‌های انتقال هوا است. برای نمونه بروز یک انسداد موقتی و تصادفی در راه مجاری تنفسی به هنگام بلعیدن که ممکن است باعث شود به شدت سرفه کنید، اما به طور معمول خیلی سریع حل می‌شود. همچنین عفونت باکتریایی و ویروسی معده نیز ممکن است موجب ایجاد سرفه‌های خفیف اما دردناک شود؛ توجه داشته باشید مقابله با عفونت بهترین راه برای جلوگیری از این نوع سرفه است. توجه داشته باشید بروز سرفه‌ی زیاد و طولانی مدت می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکل و یا بیماری خاص در بدن انسان باشد؛ سرفه‌ی طولانی مدت و شدید می‌تواند سبب بروز سردرد، بی‌خوابی زیرا سرفه در تمام طول شب فرد دچار شده به سرفه را بیدار نگه داشته و در استراحت بدن وی اختلال ایجاد می‌نماید، در بعضی موارد بی‌اختیاری در ادرار، احساس درد در دیواره قفسه سینه و دیواره شکم و حتی شکسته شدن دنده‌ها شود. حتی بعضی وقت‌ها ممکن است حملات سرفه سبب سنکوپ شود.
انجام رادیوگرافی قفسه‌ی سینه، در بررسی علت سرفه‌های طولانی مدت مفید است. البته این نکته را نیز فراموش نکنید که سرفه‌ی زیاد و شدید، به خودی خود یک بیماری به حساب نمی‌آید و تنها یک علامت و نشانه از بیماری است.
بیماری عفونت سیاه سرفه، یکی از علل احتمالی بروز سرفه‌ی مداوم در افراد بزرگسال است. همچنین بیماری آسم، علت شایع دیگری برای سرفه کردن است؛ حتی ممکن است عارضه‌ی نارسایی احتقایی قلب نیز با سرفه همراه باشد.
انواع سرفه
سرفه‌های خشک
بعضی از سرفه ها خشک، و بعضی دیگر مخلوط یا پربار هستند. سرفه خشک به دلیل سوزش لایه‌ی راه تنفسی اتفاق می‌افتد که به طور معمول آلرژن تنفسی سبب بروز این سرفه‌ها است یا چنانچه شما سرفه‌هایی خشک همراه با تب و کوفتگی داشته باشید، علت آن ابتلای شما به بیماری آنفولانزای فصلی است. در این شرایط توصیه می‌کنیم از داروهایی که سرفه را تسکین می‌دهند، استفاده کنید؛ چون ممکن است سرفه، راه تنفسی را وخیم‌تر کند.
اگر شما مبتلا به سرفه‌های خشک شبانه طولانی مدت، آن هم در فصول خاصی از سال هستید، علت سرفه آسم حساسیت زا است؛ اگر سرفه‌های طولانی مدت شما در روزهای تعطیل آخر هفته کمتر می‌شود، علت آن آسم شغلی است.
ابتلا به سرفه‌ی خشک بدون هیچ علامت خاص دیگری ممکن است عارضه‌ی جانبی مصرف بعضی داروها به ویژه داروهای نارسایی قلبی یا فشار خون باشد.
سرفه‌های خلط دار
عفونت‌های دستگاه تنفسی، به طور معمول سرفه‌های عمیق را ایجاد میکنند که ممکن است در این وضعیت خلط بالا بیاورید؛ توصیه می‌کنیم در این شرایط، از این خلط غلیظ خلاص شوید زیرا در غیر این صورت راه تنفسی شما را مسدود می‌سازد. سرفه‌هایی که در این وضعیت به آن دچار می‌شویم، سرفه های مخلوط یا پربار نام دارند که همراه با خود خلط نیز به همراه دارند. پس فراموش نکنید ابتلا به سرفه‌ی پربار هنگامی که دچار سرماخوردگی شده‌اید، کاملا طبیعی است.
بیماری عفونت ریه و یا عفونت مسیرهای انتقال هوا می‌تواند سبب بروز سرفه پربار شود.؛ سرفه‌های پربار می‌توانند ناشی از بیماری‌های ریوی دیگری مانند پنومونی و برونشیت باشند. دیگر سرفه‌های خلط آور همراه با خستگی، لرز و همچنین کوفتگی بدن، اکثرا در هنگام دراز کشیده و نیز هنگامی که بیرون از منزل و در مجاورت هوای سرد و خشک قرار داریم، اتفاق می‌افتد.
یک سرفه‌ی خلط آور هیچ وقت نباید مهار شود، زیرا حبس کردن خلط در نایژه‌های ریه، توزیع تهویه و... توانایی مقابله در مقابل عفونت را دچار اختلال می‌کند. بهره‌گیری از درمان‌هایی که خلط را درمان میکنند تا زمانی که عفونت رفع شود، توصیه می‌شود؛ اما در رابطه با سرفه‌های خشک ممکن است حتی بعد از بین بردن عفونت، این سرفه‌ها ادامه پیدا کنند. چون آن سرفه‌ها ممکن است لایه‌ی محافظ راه تنفسی را مورد آسیب قرار داده باشند. مرطوب نگه داشتن راه تنفسی با افزایش مصرف آب، کلید اصلی می‌تواند درمان شما در این شرایط باشد.
در بررسی‌های اخیر صورت گفته توسط محققان، هنگامی که سرفه‌ی خشک به سرفه‌ی خلط آور همراه با درد سینه، ناراحتی تنفسی، دردهای عضلانی و سردرد تبدیل شود، احتمالا نشانه ای از بیماری ذات الریه است؛ دقت داشته باشید این عفونت ریوی به طور معمول پس از بیماری آنفولانزا ایجاد می‌شود. توصیه می‌کنیم حتی اگر این سرفه‌ها وخیم هم نبود، باز به پزشک متخصص مراجعه کنید.
نوع دیگری از سرفه‌ها، سرفه‌ی خلط آور صبحگاهی است که به علت برونشیت مزمن در نتیجه استعمال دخانیات به وجود می‌آید. در هنگام سرفه، آب دهان نیز بیرون می‌آید و سپس فرد حالت نفس نفس زدن دارد؛ توجه داشته باشید حتما در این شرایط بایستی به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
سرفه‌های حاد و سرفه‌های مزمن
در دسته بندی دیگری، سرفه ها را به دو نوع سرفه‌های حاد و سرفه‌های مزمن تقسیم‌بندی می‌نمایند؛ سرفه های حاد، سرفه‌هایی که به صورت ناگهانی شروع شده و به طور معمول ناشی از سرماخوردگی، آنفلوآنزا و یا بیماری سینوزیت هستند؛ این نوع سرفه‌ها معمولاً پس از گذشت سه هفته بهبود می‌یابند. و در مقابل سرفه‌های مزمن که بیشتر از ۳ هفته ادامه می‌یابند.
درمان سرفه
انجام درمان‌های غیر اختصاصی سرفه، هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که علت سرفه مشخص نباشد یا درمان اختصاصی آن ممکن نباشد و سرفه فاقد هرگونه کارکرد مفیدی بوده یا آنکه ناراحتی قابل توجهی را برای فرد بیمار پدید آورد. به یاد داشته باشید سرفه‌های تحریکی بدون خلط را می‌توان با تجویز داروی ضد سرفه که آستانه مرکز سرفه را افزایش می‌دهد، برطرف نمود.
دقت داشته باشید بهتر است در صورتی که سرفه‌ی شما پس از گذشت چند هفته، بهبود نیافت، و شما را دچار مشکلاتی نمود، به پزشک متخصص مراجعه نمایید؛ این مشکلات عبارتند از: خس خس کردن سینه و تنفس خارجی، سرفه حاوی خلط غلیظ سبز یا زرد رنگ، تنگی نفس شدید، تب بالای ۳۸ درجه‌ی سانتیگراد، سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و ...
شیوه‌های پیشگیری از ابتلا به انواع سرفه
در انتهای این مطلب، تصمیم داریم برخی از شیوه‌های پیشگیری از ابتلا به سرفه را برای شما توضیح دهیم:
در فصول سرد سال که بیماری‌های سرماخوردگی و آنفلوآنزا شایع است، بایستی دست‌های خود را به صورت مرتب بشویید زیرا شستن دست‌ها از ابتلا به سرماخوردگی و سرفه پیشگیری می‌نماید.
سیگار نکشید!! چنانچه سیگاری هستید، فوراً برای ترک سیگار اقدام نمایید. به یاد داشته باشید از قرار گرفتن در برابر دود سیگار افراد دیگر خودداری نمایید زیرا دود سیگار می‌تواند باعث سرفه و یا افزایش شدت سرفه شود.
میزان مصرف مایعات خود را افزایش دهید؛ زیرا مصرف مایعات به رقیق شدن خلط موجود در بدن و همچنین خارج شدن راحت آن بسیار کمک می‌کند.