سرفه به عنوان یک مکانیسم دفاعی و طبیعی بدن به بیرون کردن کانون تحریک از راه‌های تنفسی کمک می‌کند. چنانچه سرفه برطرف نشده و ادامه داشته باشد، می‌تواند برای فرد مبتلا اذیت‌کننده و آزاردهنده باشد. در این مطلب، به معرفی روش‌های درمان سرفه خواهیم پرداخت.
با سلامت زیستی همراه باشید تا با انواع شربت‌های درمان سرفه و همچنین خواص آن‌ها آشنا شوید.
سرفه؛ واکنش دفاعی سریع بدن!
همه‌ی ما در طول زندگی خود دچار سرفه شده‌ایم. سرفه یک واکنش طبیعی و حفاظتی بدن برای جلوگیری از ورود ترشحات آلوده و همچنین مواد خارجی و یا حتی دفع خطر به هنگام پریدن آب یا مواد غذایی به داخل راه‌های تنفسی بدن است. سرفه به دو صورت حاد و مزمن دیده اتفاق می‌افتد که تفاوت این دو نوع سرفه، فقط در طول زمان آن است؛ سرفه حاد، کوتاه مدت است اما سرفه مزمن، طولانی مدت است. توجه داشته باشید چنانچه سرفه‌های مزمن همراه با ترشحات و یا حتی خلط خونی باشد، بایستی در سریع‌ترین زمان ممکن به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید.
بیشتر داروهای ضدسرفه به نسخه‌ی پزشک متخصص نیازی ندارند و افراد می‌توانند خود با مراجعه به داروخانه آن‌ها را تهیه کرده و مصرف نمایند؛ اما توجه داشته باشید لازم است که در مورد انواع داروهای ضد سرفه اطلاعات کافی و مناسب داشته باشید تا با مصرف درست و صحیح این داروها، بهبود خود را تضمین نمایید. داروهای ضد سرفه گوناگون را می‌توان در گروه‌های اصلی و مهم زیر تقسیم بندی کرد.
دکسترومتروفان‌ها یا داروهای سرکوب‌کننده‌ی مرکزی سرفه
توجه داشته باشید این گروه داروها به صورت قرص، شربت و همچنین قطره در داروخانه‌ها موجود هستند اما نحوه‌ی عملکرد آن‌ها بدین صورت است که با اثر بر روی مرکز بروز سرفه در ناحیه‌ی بصل النخاع فرد مبتلا به سرفه، سبب کم شدن میزان سرفه‌ی بیمار می‌شود. همچنین بهتر است بدانید نوع دیگری از این گروه دارو با نام دکسترومتروفان‌پی نیز وجود دارد که حاوی یک ماده‌ی ضد احتقان به نام پسودوافدرین است. توجه داشته باشید این گروه داروها بیشتر و بهتر برای درمان سرفه‌های خشک و همچنین سرفه‌های بدون خلط مناسب است؛ مصرف این گروه داروها برای درمان سرفه‌های خلط‌دار به هیچ وجه توصیه نمی‌شود! زیرا مدت زمان ادامه‌ی سرفه‌ها را طولانی‌تر کرده و سبب باقی ماندن ترشحات خلط در ریه‌ها و راه‌های تنفسی می‌شود.
این نکته نیز لازم به یادآوری است که مصرف داروهای ضد سرفه دکسترومتورفان همراه با داروهای ضد افسردگی تداخل دارند و حتی بعضی از این داروها نیز می‌توانند باعث افزایش فشار خون شوند که این اتفاقی خطرناک است. همچنین گروه داروهای دکسترومتورفان جزو داروهایی است که مصرف بیش از حد مجاز آن، می‌تواند آثار توهم‌زایی نیز داشته باشد؛ دیگر سایر عوارض این گروه دارویی عبارتند از تهوع، خواب آلودگی و استفراغ.
اکسپکتورانت‌ها یا به بیان عامیانه شربت سینه
شناخته‌شده‌ترین و عامیانه‌ترین داروهای ضد سرفه، اکسپکتورانت‌ها هستند که می‌توان آن‌ها را به راحتی از داروخانه‌ها تهیه کرد و نیازی به تهیه‌ی نسخه ندارد! این داروها می‌توانند با رقیق کردن ترشحات خلط در راه‌های تنفسی، دفع آن‌ها را راحت‌تر و آسوده‌تر نمایند؛ پس می‌توان نتیجه گرفت این داروها برای درمان سرفه‌های خلط‌دار مناسب‌تر و ایده‌آل‌تر هستند. بد نیست بدانید شربت‌های گروه دارویی اکسپکتورانت‌ها علاوه بر دارا بودن ماده‌ی گایافنزین، حاوی یک ماده‌ی ضد حساسیت یا آنتی هیستامین و ضد احتقان هستند که می‌تواند میزان ترشحات را کمتر نماید. به طور معمول میزان مصرف این دارو برای بزرگسالان ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم یا ۵ تا ۱۰ سی‌سی است که هر ۶ ساعت قابل تجویز است.
شربت پکتورامین، نوعی داروی ضد سرفه از گروه داروهای اکسپکتورانت‌ها است که برای تسكین سرفه و همچنین كاهش احتقان بینی ایجاد شده به سبب سرماخوردگی، آلرژی و یا دیگر عفونت‌های تنفسی به كار می‌رود. میزان مصرف این شربت به منظور رفع سرفه در افراد بزرگسال، ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم و هر ۶ ساعت یک بار است. عوارض مصرف شربت پکتورامین عبارت است از خواب‌آلودگی و سرگیجه.
شربت گایول یکی از انواع داروهای خلطآور است که برای از بین بردن علائم بیماری سرماخوردگی و به عنوان داروی ضد سرفه‌ی قوی تجویز می‌شود؛ توجه داشته باشید استفاده از این شربت، در برخی موارد عوارضی مانند تهوع، اسهال و سردرد به همراه داشته است. این شربت با شل کردن ترشحات مخاط راه تنفسی سبب تسکین علائم سرماخوردگی می‌شود، به طوری که فرد مبتلا به سرفه می‌تواند راحت‌تر نفس بکشد. به منظور رفع سرفه در افراد بزرگسال، مقدار ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم استفاده از این شربت در هر ۴ ساعت یک بار، توصیه می‌شود.
آنتی‌هیستامین‌ها
داروهایی مانند دیفن‌هیدرامین، پرومتازین و کلرفنیرآمین با کاهش میزان آزاد شدن ماده‌ی هیستامین در بدن فرد مبتلا به سرفه، سبب کم شدن میزان ترشحات خلط در ناحیه‌ی ریه می‌شود. به طور معمول میزان مصرف شربت دیفن‌هیدرامین در افراد بزرگسال ۲۵ میلی‌گرم و هر ۴ الی ۶ ساعت، یک بار است. توجه داشته باشید عوارض شربت دیفن‌هیدرامین عبارت است از خواب آلودگی، گیجی، سردرد، عوارض ضد موسکارینی همچون خشکی دهان، تاری دید، دوربینی و همچنین عوارض دستگاه گوارشی و غیره.
دکونژستان‌ها یا داروهای ضد احتقان
داروهای ضد احتقانی هچون فنیل‌افرین و نیز پسودوافدرین با تنگ کردن عروق خونی در ناحیه ریه‌ها و همچنین بینی، میزان احتقان را کاهش می‌دهند. بد نیست بدانید بیشتر داروهای سرماخوردگی حاوی مواد ضد احتقان هستند.
داروهای و قرص‌های مکیدنی و بی‌حس کننده‌ی موضعی
داروهایی مانند کامفر و یا فنتول به سبب دارا بودن خواص ایده‌آل، می‌تواند در تسکین سرفه بسیار موثر باشد. همچنین قرص‌های مکیدنی یا در اصطلاح رایج، آبنبات سرد به دلیل دارا بودن ماده‌ی منتول، آثار ضد سرفه، ضد عفونی کننده و همچنین تسکین‌دهنده‌ی فوق العاده‌ای دارند برای که برای سلامت گلو، حلق و حنجره بسیار مفید هستند. دقت داشته باشید غرغره‌ی آب و نمک ولرم و همچنین استفاده از شربت‌هایی مانند دیفن‌هیدرامین به سبب دارا بودن خاصیت بی‌حس کنندگی قوی، می‌تواند در بهبود سرفه بسیار تاثیرگذار باشد.
همیشه بایستی فرد بیمار پس از خرید دارو، دستورالعمل، توضیحات و همچنین هشدارهای روی جعبه‌ی دارو را به دقت مطالعه نماید و یا از پزشک داروساز متخصص مسئول داروخانه، در رابطه با عوارض جانبی آن دارو، سوال کند. دقت داشته باشید مصرف داروهای ضد سرفه در کودکان زیر ۶ سال و همچنین سالمندان به این دلیل که این افراد به طور معمول داروهای دیگری را هم‌زمان مصرف میکنند، ممکن است دچار تداخل دارویی شوند! به هیچ وجه نبایستی سرخود انجام شود و فقط و فقط بایستی این کار، تحت نظر پزشک متخصص صورت پذیرد. همچنین افراد مبتلا به بیماری دیابت نیز بایستی این داروها را با احتیاط کامل مصرف نمایند، زیرا بیشتر این داروها دارای مواد شیرین‌کننده‌ی قندی هستند.
طب سنتی و داروهای گیاهی درمان سرفه
برای درمان قطعی سرفه، شما نیاز به مراجعه به نزد پزشک متخصص و سپس تشخیص پزشکی دقیق و رفع علت اصلی بروز سرفه دارید؛ اما شما به طور عمومی می‌توانید با بهره‌گیری از راهکارهای طب سنتی و داروهای گیاهی به درمان سرفه‌ی خود کمک کنید. برای نمونه مصرف برخی از خوراکی‌های گیاهی مانند بادام، آویشن، انجیر، زردچوبه و شربت آبلیمو به منظور درمان سرفه مفید هستند. همچنین براساس آخرین مطالعات محققان و دانشمندان حوزه‌ی سلامت، عسل در کمک به تسکین سرفه حتی از داروهای حاوی ماده‌ی دکسترومتورفان موثرتر است!
در انتها بد نیست بعضی شربت‌های گیاهی مفید و موثر را نیز معرفی نماییم؛ این شربت‌های گیاهی عملکردی مشابه داروهای خلطآور داشته و سبب آبکی شدن ترشحات خلط می‌شوند؛ شربت‌های گیاهی همچون ترسیان، تیمیان، تیمکس و برونکوتیدی و ... توجه داشته باشید این شربت‌های گیاهی، از عصاره‌ی گیاه آویشن فرآوری شده‌اند و ضد سرفه‌ی فوق العاده‌ای هستند.
همچنین از خواص داروی گیاهی پروسپان نیز غافل نشوید! این داروی گیاهی از عصاره‌ی برگ گیاه پیچک تهیه و فرآوری شده است.