مورفولوژی اسپرم اندازه و شکل اسپرم را برای ارزیابی میزان ناباروری مردان بررسی می‌کند. نتایج مورفولوژی اسپرم از روی تعداد اسپرم مشاهده شده در نمونه مایع منی که زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شوند، تعیین می‌شود.
اسپرم معمولی یک سر بیضوی با دنباله دراز دارد. اسپرم آنرمال هم در سر یا انتهای خود یک سری نقص‌های فیزیکی دارد. برای مثال ممکن است سر اسپرم بزرگ باشد یا دم کشیده‌تر از میزان طبیعی بوده یا اینکه دو طرفه باشد. این موارد می‌تواند توانایی اسپرم را برای راه یافتن به داخل تخمک کاهش داده و در نهایت سبب ناباروری فرد شود. با این وجود تعداد زیادی از اسپرم‌هایی که ظاهر خوبی ندارند و تخریب شده‌اند، درواقع آنرمال نیستند.
همچنین نتایج مورفولوژی به تنهایی برای تشخیص اینکه آیا توانایی باروری دارید یا خیر، کافی نیست. در هر صورت تجزیه و تحلیل مایع منی موارد زیر را مشخص می کند:
- حجم اسپرم
- تعداد اسپرم
- غلظت اسپرم
- زنده بودن یا درصد زنده بودن اسپرم
- میزان تحرک اسپرم
تجزیه و تحلیل مایع منی هم به این معنا نیست که شما نابارور هستید. خیلی از مردان با مقادیر مختلف مورفولوژی باز هم می‌توانند بارور شوند. اما این روند در صورتی که نتایج مورفولوژی زیاد خوب نباشد، ممکن است کمی طول بکشد. در صورتی که شما و همسرتان با رابطه جنسی معمولی نمی‌تواند بچه دار شوید، تکنولوژی‌های باروری متعدد مانند لقاح آزمایشگاهی هم می‌تواند به شما کمک کند.
مورفولوژی اسپرم چیست؟
مورفولوژی به شکل اسپرم شما اشاره دارد یا همان چیزی که زیر میکروسکوپ دیده می شود. به طور خاص مورفولوژی شکل سر و اندازه اسپرم را بررسی می‌کند. شکل سر اسپرم اهمیت زیادی دارد. چرا که توانایی اسپرم برای تخریب سر خارجی تخمک و بارور کردن آن را نشان می‌دهد.
محدوده مورفولوژی اسپرم معمولی
یک اسپرم معمولی یک سر بیضوی دارد که حدود ۵ تا ۶ میکرومتر طول داشته و ۲.۵ تا ۳.۵ میکرومتر هم عرض آن است. و همچنین یک دنباله دراز دارد. زمانی که نتایج مورفولوژی را می‌گیرید، تعداد در این نتایج بیان کننده درصد اسپرم در نمونه است که اندازه و شکل طبیعی دارد.
استانداردهای مختلفی برای طبیعی و نرمال بودن اسپرم وجود دارد. اما محدوده مورفولوژی بین ۴ تا ۱۴ درصد است. با نگاهی به اینکه از چه سیستمی استفاده می‌شود، ممکن است اعداد متفاوتی را در این تحلیل مشاهده کنید. ۴ درصد بر اساس مورفولوژی سخت کورگر طبیعی است. که رایج‌ترین سیستم ارزیابی مورفولوژی است. نتیجه طبیعی نشان دهنده این است که شما تنها ۴ درصد اسپرم با شکل و اندازه نرمال دارید. به عبارتی همه مردان اسپرم غیرطبیعی دارند. اما مسئله مهمی که وجود دارد این است که تعداد مورد نیاز اسپرم طبیعی را داشته باشند.
مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم هم نشان دهنده این است که تعداد اسپرم غیرطبیعی در نمونه اسپرم بیش از اندازه مجاز است. برای مثال ممکن است که تعداد زیادی از اسپرم‌ها دم یا سر کج داشته باشند. این موضوع هم اهمیت زیادی دارد. چرا که داشتن یک شکل غیرطبیعی ممکن است باعث شود که اسپرم نتواند به راحتی به تخمک نفوذ کند. مورفولوژی اسپرم غیرطبیعی می‌تواند نشان دهنده این باشد که مرد نابارور بوده و توانایی تولید مثل را ندارد.
آیا می‌توان نتایج مورفولوژی اسپرم را بهبود داد؟
اسپرم‌ها معمولا در جوانی ظاهر سالم‌تری دارند. یعضی از پزشکان هم توصیه میکنند که در سنین کم تر مقداری از اسپرم را در بانک اسپرم فریز کنید تا بتوانید در سال‌های بعد در صورت تمابل بچه دار شوید. بدن شما همیشه می‌تواند اسپرم جدید تولید می‌کند. به همین دلیل هر تغییر در روند زندگی یا رژیم غذایی یا حتی بیشتر شدن سن‌تان می تواند سلامت و توانایی اسپرم را کاهش دهد. در ادامه برخی از مواردی که اسپرم طبیعی را تخت تاثیر قرار می‌دهد را می‌خوانیم:
- کاهش وزن
- ورزش منظم
- دوری کردن از نوشیدن الکل یا دخانیات و مواد مخدر
- استفاده از بوکسورهای پنبه‌ای شل
- بعضی از مکمل‌های طبیعی و ویتامین‌ها هم می‌توانند برای بهبود نتایج مورفولوژی اسپرم موثر باشند.
علت‌های دیگر احتمالی ناباروری مردان
اگر شما و همسرتان قصد دارید بچه دار شوید و در خصوص اینکه مشکلی داشته باشید، نگران هستید، باید با پزشکتان در میان بگذارید. چرا که غیر از مورفولوژی اسپرم موارد دیگری هم می‌توانند باعث یا نشان دهنده ناباروری باشند. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم.
بیماری
خیلی از بیماری‌ها می‌تواند برای اسپرم ایجاد مشکل کنند. بیماری‌هایی مانند وارکوسل، عفونت و نداشتن تعادل هورمونی می‌تواند روی باروری فرد تاثیر سو حتی بیماری سلیاک هم می‌تواند عاملی برای ناباروری مردان باشد.
نگرانی‌های محیطی
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا تابش در محل کار یا منزل ممکن است در نهایت باعث تغییر شکل اسپرم و ناباروری مردان شود.
شیوه زندگی
احتمالا می‌دانید که سیگار کشید و مواد مخدر در زمانی که تلاش دارید باردار شوید، چندان ایده خوبی نیست. اما موارد دیگری هم هستند که می‌توانند باروری شما به خطر بیندازند. در ادامه به چند مورد از این موارد هم اشاره می‌کنیم:
- مصرف الکل
- اضافه وزن
- استرس زیاد
محدوده مورفولوژی اسپرم چیست؟
محدوده مورفولوژی اسپرم نشان می‌دهد که شما چه تعداد اسپرم با اندازه و شکل نرمال دارید. این اسپرم به احتمال زیاد نمی‌تواند تخمک را بارور کند. محدوده‌ها از آزمایشگاه‌ها به آزمایشگاه‌های دیگر متفاوت خواهند بود. این موارد می‌تواند به نسبت نمونه منی که ارائه می‌دهید یا سیستمی که برای تعیین نرمال یا آنرمال بودن اسپرم استفاده میکنند تغییر کند.
رابطه بین اسپرم و باروری چیست؟
مورفولوژی اسپرم روی باروری تاثیر می‌گذارد. چرا که اسپرم باید شکل خاصی داشته باشد تا قادر به بارور کردن تخمک باشد. اما مورفولوژی تنها یکی از چند عاملی است که روی باروری مردان تاثیر دارد. دکتر شما همچنین به تعداد اسپرم و نحوه و میزان تحرک آنها هم توجه خواهد کرد.
آیا مورفولوژی اسپرم با سر کوچک به معنای IVF است؟
در صورتی که پزشک شما به شما می‌گوید که شما مورفولوژی اسپرم با سر کوچک هستید، به این معنی است که باید برای باروری به لقاح آزمایشگاهی فکر کنید. IVF روشی است که دکتر مایع منی را خارج کرده و آن را مستقیما به تخمک وارد می‌کند. آنها در داخل رحم کاشته شده و در نهایت باعث باروری می‌شوند. اگر از تهاجمی بودن این روش بگذریم می‌توان گفت که این روش گزینه خوبی برای بارداری است.
سلامت‌زیستی